Lưỡi bò (chút chít) được biết đến là một loại cây mọc hoang dại. Loại cây này là cây thân thảo, rễ khỏe, thân mọc đứng, thường mọc ở các bờ ruộng, bãi cỏ. Tuy nhiên, đây lại là một vị thuốc quý trong Đông y và có nhiều công dụng chữa bệnh tuyệt vời. Theo Đông y, loại cây này có vị chua đắng, tính lạnh, phần rễ cây và lá cây được dùng nhiều để chữa nhiều căn bệnh. Hiện nay, biết được công dụng tuyệt vời mà loài cây này mang lại mà rất nhiều người dân đã sử dụng lá cây như một loại rau ăn hằng ngày và trồng cây để làm thuốc khi cần.
Đặc điểm của cây lười bò
Cây này có tên khoa học là Rumex wallichi Meisn.Lưỡi bò là loại cây thảo sống hằng năm, có thể cao đến 1m. Loại cây này thường mọc ở bờ ruộng, bãi cõ nhưng lại ít người biết đến. Rễ cây rất khỏe còn phần thân mọc đứng, có rãnh dọc và ít phân nhánh. Các lá ở gần gốc thường to hơn nhiều so với các lá ở phần trên. Lá dưới thân rộng từ 5 – 7cm, còn các lá giữa thân thường thon thuôn và tù 2 đầu. Cả 2 mặt của lá có màu giống nhau, nhẵn, mép nguyên, phiến lá hình mũi mác dài, hẹp.
Hoa màu xanh mọc ở ngọn, đặc biệt càng về phía đỉnh càng mọc sát nhau. Cuống hoa mảnh dài từ 1 – 3cm và có đốt ở phần gốc. Bao hoa có 6 mảnh, vòng trong tròn và kéo dài ra thành 1 đầu nhọn. Quả có hình 3 cạnh và nằm ngay trong bao hoa. Mùa hoa rơi vào khoảng từ tháng 2 đến tháng 6. Theo lương y Vũ Quốc Trung, cây lưỡi bò (chút chít) có thân và lá chứa nhiều nước, hoa màu lục ánh đỏ, lá thuôn dài.
Đặc tính của cây lưỡi bò
Trong Đông Y, cây lưỡi bò có vị chua đắng, tính lạnh, có công dụng chữa bệnh. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ củ, thu hái quanh năm, nhưng tốt nhất là vào mùa thu đông. Đào lấy rễ cây già, rửa sạch, bỏ rễ con, để nguyên hoặc thái mỏng, phơi hay sấy khô. Dược liệu là mấu rễ tròn, dài 10 – 20cm, đường kính 1 – 1,5cm, vỏ ngoài màu vàng nâu hay nâu tươi, có vết nhăn dọc, cắt ngang vết cắt không bằng phẳng, lổn nhổn màu vàng, mùi nhẹ.
Một số bài thuốc trị bệnh từ cây lưỡi bò
Chữa táo bón bằng rễ cây lưỡi bò
Lấy rễ cây chút chít khoảng 4g, cam thảo 4g. Tất cả rửa sạch đổ 3 bát con nước sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày, uống lúc còn nóng. Uống liền 3 ngày.
Chữa hắc lào
Dùng rễ lưỡi bò 90g, phơi khô ngâm với 600ml rượu; mỗi ngày lắc bình 1 lần, ngâm khoảng 10 ngày; lọc lấy nước bôi vào vùng da bị hắc lào đã rửa sạch thấm khô, ngày 1 lần. Dùng liền 5 ngày.
Chữa mụn nhọt sưng đau (chưa vỡ mủ)
Rễ lưỡi bò 15g, thái mỏng. Sau đó cho thêm ít dấm đắp vào mụn khoảng 1- 2 giờ. Ngày đắp 1 lần, tháo bỏ thuốc ngày một lần, đắp liền trong 3 ngày để nhận được hiệu quả tốt nhất.
Chữa mẩn ngứa do nóng
Dùng lá lưỡi bò tươi 15g, rửa sạch giã nát, sát nhè nhẹ nơi ngứa, sau khi đã rửa sạch, lau khô. Tiến hành cách này 1 ngày 2 lần để khỏi hẳn mẩn ngứa do nóng.
Chữa các loại bệnh khác
Ngoài ra, lá của cây này có thể ăn được và được dùng như một loại rau, hoặc nghiền nhuyễn trong các món súp và nước xốt. Hạt rau chút chít già, chín giã làm gạo ngâm với nước nóng 4, 5 lần rồi vo sạch để nấu cháo chữa ghẻ, táo bón. Lưu ý: Những người hư hàn, tiêu chảy không dùng.